Een paar worden over FSP

De FSP, het Fairtrade grondstoffen aanvoerprogramma, is een nieuw model opgestart door Fairtrade International die de sector van de grondstoffen cacao, suiker en katoen betreft.
Op hun website verduidelijkt Fairtrade International dat “het Fairtrade grondstoffenprogramma voor cacao, suiker en katoen de gecertifiëerde boeren en bedrijven die in het bijzonder deze grondstoffen willen aankopen dichter bij elkaar brengt. Veel eerder dan zich op het geheel van ingediënten van een afgewerkt produkt te richten, betekent de deelname aan dit programma dat een onderneming zich kan engageren voor één of meerdere grondstoffen die ze gebruiken in de produktie van één of meerdere eindprodukten. Dit is dus een bijkomende manier om zich te engageren in het belang van de kleine producenten.
Bijvoorbeeld, een supermarkt kan voortaan een deel of de totaliteit van zijn cacao kopen met het Fairtrade cacao grondstoffenprogramma en het gebruiken in het volledige gamma van chocoladetabletten of zelfs in koekjes en gebak…
Alle van dit soort verbintenissen zullen een invloed hebben op de stijging van de verkoop van Fairtrade grondstoffen en dus op de levens en werkomstandigheden van producenten en hun gemeenschappen.” (www.fairtrade.net/fsp-overview.html?&L*2)
Voor bedrijven die zich engageren in dit grondstoffenprogramma, heeft Fairtrade International een nieuw label gecreëerd dat ze op hun verpakkingen kunnen aanbrengen, in hun communicatie en in bedrijfsdocumenten kunnen vermelden. Ziehier bijvoorbeeld, het label voor het cacaoprogramma :
De voorwaarde voor het gebruik van dit label is simpel : de partners kunnen het label van het Fairtrade grondstoffenprogramma gebruiken op een verpakking op voorwaarde dat 100% van de cacao in de samenstelling van het eindproduct van eerlijke handel komt.
Laten we om deze nieuwe maatregel te illustreren, het concrete voorbeeld nemen van een product, die onder andere volgende in Fairtrade beschikbare ingrediënten zou bevatten : 1% cacao, 45% suiker en 15% cashewnoten. Om aan dit product het FSP label toe te kennen, volstaat het dat het 1% cacao Fairtrade is en geen enkel van de 2 andere, nochtans ook beschikbaar in Fairtrade.

Het idee dat Fairtrade International met dit nieuwe model verdedigd is enerzijds, om een grotere afzet te garanderen aan de Fairtrade gecertifiëerde producenten, en anderzijds door aan ondernemeingen hun aanvoer veilig te stellen door met kleine procucenten te werken en met commerciële engagementen op lange termijn. Aldus verbindt Fairtrade International Fairtrade producenten met bedrijven die Fairtrade grondstoffen willen kopen.
In hun communicatiecampagne bij het lanceren van FSP, benadrukt de organisatie Fairtrade International de belangrijke vooruitgangen die dit systeem met zich meebrengt voor de organisaties van kleine producenten van deze sectoren en de impact voor hun families dankzij de belangrijke stijging van hun verkoopsvolumes.
Tot nu toe, heeft Fairtrade International 9 engagementen op internationaal niveau met multinationale bedrijven zoals Mars en Lidl in Duitsland, en Coop in Switzerland officieel aangekondigd (8 cacao en 1 katoen). Alleen al deze verbintenissen zouden grote gevolgen hebben. Inderdaad, Fairtrade International schat dat alleen al de overeenkomst rond chocolade de verkoop van Fairtrade cacao in Duitsland zou verzesvoudigen. Dat zou overeenkomen met een groei van 14% in verkoop voor cacaoproducenten op wereldvlak, enkel voor 2014. In België, zijn we voorlopig nog in een fase van onderzoeken.

Korte contextualisering…

Deze laatste jaren, het Fairtrade-Max Havelaar de voorwaarden tot labellisering van samengestelde producten verandert. Ze heeft, progressief, maar fors de minimum hoeveelheid Fairtrade ingrediënten in haar producten naar beneden gehaald. We zijn vandaag zodoende tot een minimum van slechts 20% gekomen. Tot nu toe, waakte Fairtrade International er nog altijd over het principe van “alles die fairtrade kan zijn, moet fairtrade zijn” te behouden.
Vandaag, met dit nieuw FSP-model, versoepeld Fairtrade International nog meer haar voorwaarden tot labellisering van samengestelde producten. Voortaan kan een samengesteld product die één van de ingrediënten gebruikt die onder het FSP-model kunnen gedefinieerd zijn (cacao, suiker, katoen), Fairtrade-Max Havelaar gelabelliseerd worden als 100% van dit ingrediënt Fairtrade is, zelfs als dit ingrediënt maar 1% van het totaal van de ingrediënten van het eindproduct vertegenwoordigd en als de andere ingrediënten van het product niet Fairtrade zijn en het toch zou kunnen.

Wat de Belgische Fair Trade Federatie (BFTF) ervan denkt ?

Bij BFTF delen wij niet het optimisme van Fairtrade International voor de organisaties van kleine producenten in de betrokken sectoren. In sommige grote Eerlijke Handel sectoren, zoals bananen, cacao, suiker, enz… heeft eerlijke handel een buitengewone invloed gehad voor kleine producenten en hun organisatie. De situatie is deze laatste jaren echter grondig veranderd door toedoen van de Fairtrade organisatie die meer en meer grote ondernemingen erkend in het Zuiden die banden hebben met multinationale bedrijven. Wij denken dat het deze grote bedrijven zijn, waarvan slechts een deel van hun produktie Fairtrade gecertifieerd is, die het meest baat zullen hebben bij dit FSP-programma. En dat zal ten koste gaan van de historische kleine eerlijke producenten die hun inkomen zullen zien dalen.
Door het steeds maar weer afzwakken van de voorwaarden tot toekenning van het label Fairtrade-Max Havelaar, vraagt het BFTF zich af in welke mate het label nog staat voor zijn historische waarden van eerlijke handel die zijn leden vooropstellen en verdedigen.
BFTF vraagt zich nog steeds af wat de werkelijke redenen zijn die de organisatie Fairtrade International deze richting doet inslaan : vanuit ons standpunt hoogstwaarschijnlijk niet de ontwikkeling van historische coöperaties van kleine producenten in het zuiden, en ook niet de versteviging van een meer eerlijkere wereldhandel. Moeten we er dan een uitleg in vinden in de aankondiging door Fairtrade International, als zou er een levendige interesse zijn voor zijn label van zekere grote multinationale bedrijven waarvan men zeer goed weet dat ze klaar zijn zich te engageren, enkel en alleen in een eerlijke handel in uitverkoop ?
BFTF noteert dat, in de loop van de laatste jaren, een zeker aantal historische organisaties eerlijke handel in Europa een zekere afstand hebben genomen van het Fairtrade-Max Havelaar label door het van hun produkten te verwijderen en dat er vandaag andere organisaties klaar zijn om de pad af te snijden. Wij vernemen ook dat er binnen de kringen van Fairtrade International er zekere nationale initiatieven zich zeer duidelijk tegen de invoering van dit nieuwe label hebben uitgesproken.
Ter conclusie, dit FSP-model gaat duidelijk in tegen de waarden van eerlijke handel gedragen door BFTF en haar leden. Deze waarden vind men voornamelijk terug in de onafhankelijkheid van de producenten, de beheersing van hun markten en uitvoer, een duurzame commerciële relatie, eerlijke prijzen, enz… waarden die het risico lopen geleidelijk aan te zullen verdwijnen met de uitbreiding van dit grondstoffenprogramma.

Als antwoord op dit nieuwe programma, moet BFTF meer dan ooit de activiteit van haar leden op de voorgrond plaatsen, leden die voldoen aan strenge criteria en die door hun activiteit een constante vooruitgang willen boeken richting een altijd meer eerlijke handel. De actoren van eerlijke handel, leden van ons federatie, hebben de keuze gemaakt om de verdediging van de rechten van zuidelijke producenten het centrum van hun activiteiten geplaatst door sensibilisering en de verkoop van producten uit eerlijke handel. Als een federatie van eerlijke handel, voelen wij ons verplicht om aan onze leden uit te leggen wat er op het spel staat met dit nieuw label en de mogelijke gevolgen voor hun activiteiten. Wij moedigen ze aan om het model te analyseren, en hun eigen standpunt in te nemen.